Contexto económico e retos na nova lexislatura

Ao inicio dunha nova lexislatura, Galiza afronta diversos retos, globais e específicos, nun contexto xeral de estancamento económico, complexo e inestable. O que suceda nestes anos e as decisións que se tomen serán claves para o futuro. A evolución do Produto Interior Bruto mostra un crecemento de 1,8% na Galiza en 2023, por baixo de 2,5% español, dando síntomas de desaceleración. Ese crecemento baséase na contribución da demanda externa, mentres se atenúa o consumo privado e se reduce o investimento. En cambio, en España destaca a achega da demanda interna. Nunha perspectiva de longo prazo, Galiza como economía rexional, amosa un ciclo económico semellante ao español, cun certo retardo e un perfil máis suave nas diversas etapas (crecemento e recesión), con algunhas excepcións. A composición sectorial sinala o crecemento da industria, aínda que menor ao español. A industria manufactureira supón 12,5% do valor engadido bruto e case 15% do emprego en 2023, sen recuperar os niveis de actividade de 2008. Entre as ramas, destaca a fortaleza do automóbil e o auxe da incipiente industria aeronáutica. A riqueza en recursos naturais e a especialización no sector primario presenta oportunidades e tamén riscos No ámbito laboral, o comportamento é positivo e mellor que o da produción. Aumentan as taxas de actividade e de ocupación a un ritmo menor que no conxunto español, manténdose os valores destas dúas taxas na Galiza por debaixo da media española. Tamén se reduce a taxa de paro e a temporalidade. Destaca a xeración de emprego nos colectivos afectados polo maior desemprego: mulleres, inmigrantes, persoas novas e de maior idade. A economía dos 80 A evolución económica afecta á converxencia: o PIB por habitante galego acada 28.162 euros en 2022, situándose en 92% da media española e 79% da media da Unión Europea. Nos últimos anos, a converxencia estancouse, especialmente dende a crise de 2008. Cómpre sinalar dúas cuestións. Primeiro, cando se converxe, tende a ser pola caída da poboación, a denominada converxencia pasiva. Só nalgúns momentos a economía galega medrou máis que a española, como a comezos dos anos 80, en 1999 e 2004, no período 2006-2008, en 2010, 2015 e 2021. Segundo, a evolución do PIB per cápita depende de dous factores: a produtividade do traballo e a taxa de ocupación. Tradicionalmente, Galiza caracterizábase pola baixa produtividade e a alta taxa de ocupación. A evolución desas dúas compoñentes é contraposta: aumenta a produtividade e redúcese a taxa de ocupación. Aínda así, as dúas son hoxe inferiores aos niveis de España. O aumento da produtividade é un reto clave para o futuro. Non se pode abordar illadamente, cómpre resolvelo ao tempo que se corrixe a atonía innovadora e competitiva de Galicia. A transición dixital supón unha oportunidade, pero implica riscos, dadas as condicións de partida non favorables, por exemplo, nas empresas. Seguindo os ritmos de crecemento das últimas décadas, necesitaríanse máis de 25 anos para acadar a converxencia coa media española. E iso sen considerar o impacto do cambio climático. Un recente estudo coordinado polo Instituto Potsdam para a Investigación do Impacto Climático (PIK), sinala que Galiza reduciría a súa renda per cápita entre 10% e 20% en 25 anos, sen ser das rexións máis afectadas. Precisamente, a sustentabilidade é un dos principais retos a nivel global, que tamén repercute na economía galega. A riqueza en recursos naturais e a especialización no sector primario presenta oportunidades e tamén riscos. A tendencia a adiar decisións, como fixo a UE no sector agrario, non parece ser a mellor estratexia, porque outros países e rexións levan tempo preparándose para afrontar esa transición. A proposta de Altri lembra o sucedido con iniciativas orixinariamente públicas, como Ence, Endesa ou Alcoa, que aproveitaban os recursos naturais e xeraban contaminación sen ir acompañadas da creación dun alto valor engadido, emprego ou innovación. As políticas económicas que se desenvolvan nesta lexislatura serán decisivas. Habería que priorizar o apoio á transición dixital e ecolóxica nos sectores máis afectados, fronte a adiar o inevitable. O financiamento europeo pode facilitar o apoio a novas actividades ou o cambio cara a modelos máis sustentables. Asemade, o declive demográfico ten que ser unha oportunidade para desenvolver a economía prateada e os servizos públicos. Finalmente, cómpre esforzarse para investir o aforro xerado e aproveitar os recursos humanos cualificados, evitando o seu desprazamento cara a áreas máis desenvolvidas pola ausencia de oportunidades aquí.